نفت؛ تمدن صنعتی و معماری در خوزستان ایران

کتاب «نفت؛ تمدن صنعتی و معماری در خوزستان ایران» تألیف دکتر سیروس باور است. در معرفی کتاب آمده است: «زندگی در مناطق نفت‌خیز در واقع زندگی در طبیعت است، فضاهایی آمیخته در میان کوه‌ها، تپه ماهورها و جویبارها همراه با معماری و صنعت در تضاد شکل ها و رنگ‌ها رنگ و بوی گل‌های نرگس، شقایق و… در تضاد با بوی گاز، بوی نفت در سکوت شب، سکوتی که فقط صدای آتش بالای دکل چاه‌ها آن را درهم می‌شکافد و انعکاس آن در سیاهی شب تسری می‌یابد. در این مناطق ما بخشی از گذرگاه‌ها را داریم که از روی مکان‌هایی در گذشته و امروز می‌گذرد، خطوطی که طراحان این تأسیسات در طول مسیر حرکت کارگران و مهندسان رسم کرده‌اند که ریتمی پویا به سلسله‌ی وقایع در مناطق بخشیده که در این مکانهای محدود به پایان نمی رسد و آن کوهها و تپه‌ها محاطش نکرده‌اند، بلکه این تفکر صنعتی از پوسته‌اش به بیرون، به شهر، به فضا و به تاریخ امتداد یافته، تسری پیدا می‌کند. انگیزه نگارش این کتاب، نقل تاریخ نیست بلکه هدف آوردن تاریخ به امروز است که تنها شامل سیما و ظاهر بصری معماری آنچه باقیمانده است نمی‌شود بلکه، دامنه‌ای وسیع‌تر دارد که به طور تقریبی از نوعی فلسفه و اندیشه‌های ایجاد شرکت – شهرک‌های صنعتی نشأت گرفته است که در این‌جا سعی شده به ترتیب زمان ایجاد شهرک‌های صنعتی و چگونگی مکان و جامعه‌ی آن معرفی گردد.»

گزیده‌ای از کتاب:

«در اثر انقلابات صنعتی و رشد علوم و فلسفه عقلایی، شهرنشینی و رفاه اجتماعی و خلاصه راحت‌تر و آسوده‌تر زیستن با رشد اجتناب‌ناپذیر تکنولوژی همراه است. عامل اساسی توسعه جامعه از تولید مازاد بر مصرف است که در زندگی عشیره‌ایی ایران موجود نبود. تکنولوژی پیشرفته، تسلط انسان بر طبیعت را افزایش داده، او را در ارتباطی تازه با محیط اطراف قرار داد.

ساختار ایلی و کوچنشینی در ایران که به خاطر کمبود آب وجود داشت، کوچندگان را به دنبال طبیعت سازگارتر، از نقطه‌ایی به نقطه‌ی دیگر کوچ داد، که وابستگی عشیره‌ای را تقویت می‌کرد و مانع سکناگزینی و یکجانشینی آنها می‌گشت. پیچیدگی رابطه‌ی انسانها با اقلیم و نیازهای جدیدشان برای رفع آن، انسان را واداشت تا به فکر کشف نیروهای جدیدی از طبیعت باشند. روش‌هایی که از طریق آن انسان خود و محیط را تغییر می‌دهد عامل اصلی این تغییر است که انسانها برای تطبیق با شرایط تازه، رفتار خود را عوض کرده، فرهنگ جدید جهت استفاده از ابزار کار را آموخته و وارد روش تازه‌ای از زندگی می‌شوند… روش زندگی پس از پیدایی نفت.»

کتاب «نفت؛ تمدن صنعتی و معماری در خوزستان ایران» در انتشارات کتابسرای میردشتی چاپ شده و در اختیار علاقمندان به تاریخ قرار گرفته است.