مبانی فرم فیلم

کتاب «مبانی فرم فیلم» ارتباط دید فووآل با مبانی هنرهای بصری که محمدحسین نیرومند آن‌ را تألیف کرده است. در معرفی کتاب نیز آمده: کتاب مبانی فرم فیلم را سه بار خواندم، یک‌بار با کنجکاوی، یک‌بار با شگفتی و بار آخر با اشتیاق؛ از این روی با اطمینان می‌گویم که مطالعه این کتاب نه تنها درک فیلم را در بین سینما دوستان به شکل فزاینده‌ای بالا می‌برد، بلکه به آموزش گران و فیلم‌سازان، ارزش و اهمیت فرم، تا حدودی نشانه‌شناسی و تئوری فیلم را یاد‌آوری می‌کند.
می‌شود افسوی خورد که چرا چنین کتاب‌هایی بیست سال پیش که هنوز سینمای اندیشمند نفس می‌کشید و سینما دوستان اشتیاق مطالعه داشتند، راهی بازار نشر نشد؟
می‌شود گفت: تماشاگرانی که سینمای اسیر سرمایه پرورانده، به زیبایی ساختار فیلم کاری ندارند، یک قصه ی پیش پاافتاده می‌خواهند و یکی که به هر شکل ممکن آن‌ها را بخنداند. هرچند واقعیت تلخ و گزنده‌ای در این نگرش وجود دارد؛ اما تاریخ نشان داده است که هرگاه همین بینندگان سطحی‌نگر، لذت دانایی را چشیده‌اند، راه عوض می‌‌کنند. همین تماشاگرانی که امروز از دیدن سبک قصه‌ی سطحی و پیش پا افتاده راضی می‌شوند، وقتی کمی دانش و آگاهی از ساختار فیم پیدا کنند، جدا از لذت موضوع یا قصه فیلم، از نحوه‌ی شکل‌گیری فرم نیز، که همان تسلط کارگردان به زبان فیلم است، لذت خواهند برد. لذتی که به مراتب بیش‌تر و مهیج‌تر از فهم قصه و داستان است. به گمان من مطالعه کتاب مبانی فرم فیلم زمینه‌ی یادگیری این نوع لذت را دیدن فیلم را برای علاقه‌مندان به هنر سینما فراهم می‌سازد.

گزیده‌ای از کتاب

«اصول سینمایی، در طول تاریخ بیش از یک صد ساله‌ی پیدایش هنر هفتم برخی آن را زبان سینما می‌نامند – براساس این ویژگی‌های احساسی و ادراک چشم انسان شکل گرفته است. کتاب حاضر سعی دارد تا منشاء فیزیولوزیک شناختی برخی را قواعد سینما را بشناساند. این شناسایی حداقل دو فایده‌ی اساسی دارد: نخست آن که مشخص می‌شود که این قواعد صرفا ذهنی، تخیلی و تنها حاصل تجربه ی شخصی سینماگران برجسته و اساتید رشته‌ی سینما نیستند، بلکه بسیاری از این اصول براساس توانایی‌های فیزیوژیکی انسان شکل یافته‌اند. دوم و مهم‌تر آن‌‌که چشم و مغز انسان به عنوان ورودی احساس و ادراک، تنها وقتی اطلاعات تصویری را درست دریافت می‌کند که این اطلاعات مطابق با توانایی‌ها و ویژگی‌های فیزیولوژیک چشم انسان سازماندهی شود. اطلاعات سازماندهی ‌شده‌ی بصری توسط سینماگران باید تا حدودی زیادی براساس توانایی احساسی و ادراکی انسان شکل گیرد تا تماشاگر قادر به فهم و ادراک درست آن‌ها باشد. این قواعد و ضوابط همان چیزی است که زبان تصویر را به را وسیله‌ای برای ارتباط انسانی تبدیل می‌کند. جالب است بدانید هرچه از عمر هنر هفتم گذشته، تولید فیلم بیش‌تر به سوی تطبیق با شناخت و ادراک بینندگان آن پیش رفته است. بنابراین، این کتاب به مبادی زبان تصویر و مبانی فرم فیلم از منظر احساس و ادراک خواهد پرداخت. اگر روزی یک منتقد برجسته هنری گفته بود قواعد هنری برای شکستن وضع می‌شوند، این کتاب سعی بر آن دارد تا نشان دهد که بسیاری از قواعد هنری تنها وقتی شکسته می‌شوند که پای اقتضائات داستانی در میان باشد.
طبیعتاْ ارتباط بین هنر سینما و روان‌شناسی احساس و ادراک به مولفی نیازمند است که هر دو مقوله را خوب بشناسد. راقم این سطور چنین ادعایی ندارد. گردآوری این کتاب به علاقه‌ی شخصی نگارنده باز می‌گردد که حداقل بیست سال این موضوع دغدغه‌ی ذهنی‌اش بوده است. کتاب «مدیریت چشم مخاطب» نیز بر همین اساس تدوین و نگارش شد؛ کتاب حاضر در ادامه‌ی آن، اما با موضوع سینما است. به امید آن‌که این کتاب بتواند راهنمای سینماگرانی باشد که علاقه‌منداند زبان و فرم فیلم را بهتر بشناسند و آن را درست به کار بندند.»

کتاب «مبانی فرم فیلم» در انتشارات کتابسرای میردشتی به چاپ رسیده و در اختیار علاقمندان و هنرجویان رشته‌های هنر و سینما قرار گرفته است.